Als een bouwplan in strijd is met het bestemmingsplan, is voor het verkrijgen van een bouwvergunning een vrijstellingsprocedure nodig. Gedeputeerde Staten moeten een verklaring van geen bezwaar verlenen, de zogenaamde artikel 1 9-procedure. Een artikel 19-procedure wordt toegepast wanneer een bouwplan niet binnen het geldende bestemmingsplan past, maar de gemeente er wel aan wil meewerken. De medewerking van de gemeente wordt vaak bepaald door de vraag of het bouwplan valt binnen bepaalde beleidskaders van de gemeente of provincie.
Voor de realisering van een bouwproject kan de gemeenteraad (en in een aantal gevallen het College van Burgemeester en Wethouders) vrijstelling verlenen van het bestemmingsplan, mits dat bouwproject is voorzien van een ‘goede ruimtelijke onderbouwing’. Onder een goede ruimtelijke onderbouwing wordt bij voorkeur een gemeentelijk of intergemeentelijk structuurplan verstaan. Is dit niet voorhanden, dan moet in ieder geval worden ingegaan op de relatie met het geldende bestemmingsplan of er moet worden gemotiveerd waarom het te realiseren project past binnen de toekomstige bestemming van het desbetreffende gebied.
Sinds 3 april 2000 geldt een nieuwe artikel 19-procedure. De oude vrijstellingsprocedure is omgevormd tot een zelfstandige projectprocedure, waarbij de koppeling met het bestemmingsplan grotendeels is losgelaten. Wanneer het bestemmingsplan niet ouder is dan tien jaar, is voor het verlenen van vrijstelling geen voorbereidingsbesluit of ontwerp bestemmingsplan meer noodzakelijk. Ook de in de jurisprudentie ontwikkelde urgentievereiste is hierbij niet meer van toepassing.
Wanneer het bestemmingsplan ouder is dan tien jaar, kan de vrijstellingsprocedure niet worden gevolgd, tenzij er een voorbereidingsbesluit geldt of een ontwerpplan ter inzage is gelegd. Het nieuwe artikel 19 stelt de bevoegdheid van de gemeenteraad voorop. De raad kan echter zijn vrijstellingsbevoegdheid delegeren aan het College van Burgemeester en Wethouders. In de praktijk wordt hiervan veelvuldig gebruikgemaakt. Daarnaast geeft artikel 19 het College van Burgemeester en Wethouders de bevoegdheid om vrijstelling te verlenen voor door Gedeputeerde Staten aan te wijzen categorieën van gevallen en zogenaamde planologische kruimelgevallen.
Copyright: Bouwkundige keuring Amersfoort