Het Bouwproces
Alle facetten die te maken hebben met het tot stand komen van een bouwwerk kun je samenvatten als het bouwproces. Het begint bij het eerste idee van een opdrachtgever tot en met de ingebruikname en exploitatie van het gebouw. Het bouwproces wordt verdeeld in een aantal bouwfasen. Deze bouwfasen kan men bekijken vanuit

de verschillende partijen. Een architect zal meer nadruk willen leggen op de verschillende fasen tijdens het ontwerpen, zoals het schetsontwerp, het definitief ontwerp en het maken van het bestel. Vanuit de aannemer bekeken kennen de de fasen volgens het volgende schema:

Initiatief – ontwerp – prijs en contractvorming – werkvoorbereiding – uitvoering – oplevering – beheer.

De initiatieffase
Het eerste initiatief om een bouwwerk op te richten ligt bij de opdrachtgever. Deze moet aangeven wat voor een soort gebouw gewenst is. De ideeën en uitgangspunten over het gebouw worden op schrift gesteld. Dit noemt met het Programma van Eisen.

De opdrachtgever gaat met zijn Programma van Eisen naar een architect, die met deze gegevens aan de slag gaat en hiervan een ontwerp voor het gebouw maakt.

De ontwerpfase
Het ontwerpen van een gebouw gebeurt meestal in twee fasen, te weten een voorlopig en een definitief ontwerp. De architect maakt eerst een voorlopig ontwerp, ook wel genoemd een schetsontwerp.

Bij het maken van het ontwerp moet de architect natuurlijk het programma van eisen als uitgangspunt nemen, maar de architect moet ook rekening houden met de wettelijke bepalingen. In deze fase moet eveneens onderzocht worden of het mogelijk is het gebouw zoals gewenst te realiseren. Men moet hierbij denken financiële, technische, juridische en stedenbouwkundige aspecten.

De belangrijkste wettelijke bepalingen zijn hierbij:
– De Wet ruiimtelijke ordening, die de bestemming van de grond regelt.
– De Woningwet, deze regelt o.a. De prestaties die aan een gebouw gesteld worden.
– De Arbo wet, deze wet regelt de arbeidsomstandigheden tijdens de uitvoering van een
bouwproject, maar ook dat het bouwwerk zo ontworpen wordt dat deze veilig onderhouden kan
worden en veilig gebruikt kan worden.

Na goedkeuring door de opdrachtgever zal men in veel gevallen het ontwerp ook voorleggen aan de welstandscommissie van de gemeente. De welstandscommissie heeft een advies aan de gemeente of het gebouw in de omgeving past. Door in een vroeg stadium a te overeleggen met de welstandscommissie kan de architect goed inspelen op de eisen van welstand. De architecht kan nu het definitieve ontwerp gaan maken. Met het definitieve ontwerp kan de bouwaanvraag worden ingediend Bij de definitieve ontwerptekening maakt de architect ook een kostenraming. Deze begroting noemen we ook wel een directiebegroting.

Voor de prijsopgave door een aannemer worden eerst een bestek en een bestektekening emaakt. Een bestektekening is een uitbreiing van de definitieve ontwerp tekening. Er komen een aantal prinipe details en een technisch blad bij. Op het technisch blad zijn o.a. De fundering de vloer en de kapconstructie verder uitgewerkt. In een bestek worden de voorwaarden die tijdens de uitvoering gelden en de toepassing van de materialen nauwkeuring omschreven.
Als een bestek en tekening zijn gemaakt, kan prijsvorming plaatsvinden en een contract worden afgesloten met een aannemer die het werk zal uitvoeren.

De prijs- en contractvorming
De prijsvorming kan op verschillende manieren plaatsvinden. Er kan een bouwbedrijf gevraagd worden voor een prijsopgave. Dit gebeurt vaak bij kleinere werken of wanneer men zeer vertrouwd is met een bepaald bouwbedrijf. Meestal wil de opdrachtgever toch een concurrerende prijs en wordt bij meerdere bedrijven een prijsopgevraagd. De prijsaanvraag kan men doen door de verschillende manieren van aanbesteding.

De begroting die het bouwbedrijf maakt is veel meer detailleerd dan de begroting van de architect. Deze begroting noemen we dan ook wel de detailbegroting. Met deze begroting schrijft het bouwbedrijf in. Daarom is het de inschrijfbegroting. Het totale bedrag waarvoor het bouwbedrijf inschrijft noemen we de aanneemsom. Indien we hier ook de BTW bijtellen, heet dit de aanbiedingsprijs.

De prijs wordt ingediend bij de opdrachtgever of de architect. Men vergelijkt de prijs van het bouwbedrijf met de directiebegroting. Hiermee wordt bekeken of het budget van de opdrachtgever toereikend is om het gebouw te realiseren. Eventueel kan er nog gekeken worden naar mogelijke bezuinigingen. Ook wordt nagegaan of het bouwbedrijf voldoet aan de eventuele eisen die aan het bedrijf gesteld zijn.

Om het voorgaan de kunnen controleren en eventuele financieringen rond te maken is een bepaald tijd nodig. De periode die daarvoor nodig is, wordt in het bestek aangeduid met de gestanddoening. Deze periode is meestal 30 dagen, maar kan ook langer of korter zijn. In de periode van gestanddoening mag het bouwbedrijf de prijs niet veranderen.

Het opdragen van het werk aan een bepaald bouwbedrijf noemen we het gunnen van het werk. Hiervoor wordt een contract opgesteld. Samen met het bestek en de tekeningen zijn dit de contractstukken.

De werkvoorbereidingsfase
Als een bouwbedrijf het werk gegund is, dan is hij eindelijk pas de aannemer van het werk. De werkvoorbereiding kan beginnen. De werkvoorbereiding speelt zich gedeeltelijk af voordat men daadwerkeijk met de uitvoering begint. Daarnaast zal een groot gedeelte van de werkvoorbereiding plaats vinden tijdens de uitvoering van het bouwwerk, steeds vooruitlopend op de werkzaamheden in de bouw.
Activiteiten die gedaan worden in de werkvoorbereiding zijn o.a.:

• Het maken van een werkbegroting
  De werkbegroting is gebaseerd op de inschrijfbegroting, maar meestal nog gedetailleerder uitgewerkt. De werkbegroting is de basis voor de planningen en de kostenbewaking. Bovendien bepaalt men tijdens de werkvoorbereiding voor een deel welke onderdelen van het bouwwerk uitbesteedt worden of in eigen beheer worden uitgevoerd.
• Het uitwerken van werktekeningen
  Deze werktekeningen worden vaak door het bouwbedrijf uitgewerkt. Het betreft over het algemeen onderdelen die de aannemer in prefab of gedeeltelijk in prefab uit wil voeren.
• Het maken van planningenEerst wordt een overall tijschema gemaakt. Van hieruit worden secundaire planningen gemaakt, zoals materiaal planningen, werkregelingen en personeelsplanningen.
• Inkopen van materiaalDe werkvoorbereider zorgt er in overleg met de uitvoerder voor dat de bouwmaterialen op de juiste tijd op de bouwplaats geleverd worden, hiervoor worden contracten afgesloten met leveranciers.
• Vastleggen van contracten met eindaannemersHet bouwbedrijf zal niet alle werkzaamheden zelf uitvoeren. Voor een deel zullen de werkzaamheden uitgevoerd worden door gespecialiseerde bedrijven, in opdracht van en onder verantwoordelijkheid van de aannemer. Dit gespecialiseerde bedrijf noemen we een onderaannemer.
• Het maken van een Arbo-plan voor de uitvoeringsfaseVoor grotere werken moet een veiligheid- en gezondheidsplan worden gemaakt. Hierin wordt omschreven hoe bepaalde werkzaamheden veiig kunnen worden uitgevoerd.

De uitvoeringsfase

In de uitvoeringsfase vindt de realisatie van het bouwwerk plaats. De coördinatie van het werk op de bouwplaats wordt gedaan door de uitvoerder. Bij grotere bouwwerken kan er een team gevormd worden die de leiding heeft op het bouwwerk. Het team bestaat dan meestal uit een projectleider, de uitvoerder en de werkvoorbereider. Zij vormen samen het bouwmanagement.

Tijdens de uitvoering kunnen er ook bedrijven op het werk aanwezig zijn die een deel van het werk uitvoeren in opdracht van de opdrachtgever. Wij noemen hen nevenaannemers. Voorbeelden van nevenaannemers zijn installatiebedrijven en afbouwbedrijven. Indien er nevenaannemers op een werk aanwezig zijn wordt de bouwkundige aannemer vaak aangeduid als hoofdaannemer. Deze coördineert meestal ook de werkzaamheden van de nevenaannemers.

Tijdens de uitvoering van de bouw heeft de architect een controlerende taak. De architect vertegenwoordigt dan de opdrachtgever op het werk. Dit noemt men de directievoering. Dit hoeft niet altijd door een architect gedaan te worden: men kan hiervoor ook een bureau inschakelen die de directie voert. De toezichthouder op het werk is dan de opzichter. Voor zowel de opdrachtgever als voor het bouwbedrijf is het belangrijk dat het werk volgens planning verloopt. De bouwtijd eindigt met de oplevering van het werk.

Fase oplevering, garantie en nazorg
Bij de oplevering vindt de formele overdracht plaats van het gebouw aan de opdrachtgever. Het bouwbedrijf moet bij de oplevering ook de gevraagde garantieverklaringen overleggen.
In een garantieverklaring moet duidelijk vermeld staan wie de garantie verleent en de garantieperiode voor het bouwdeel.

Bij de installaties horen de gebruiksaanwijzingen bijgeleverd te worden.

Men controleert of het gebouw aan de gestelde eisen voldoet en de geconstateerde gebreken verholpen zijn. De opdrachtgever verklaart schriftelijk akkoord te gaan met de oplevering.

In het bestek kan een onderhoudsperiode genoemd zijn. Deze periode is meestal 3 tot 6 maanden. Gebreken die in deze periode aan het licht komen, zijn voor rekening van de aannemer. Het gaat hier alleen om gebreken die men bij de oplevering niet heeft kunnen constateren, bijvoorbeeld het goed werken van de installaties. Na de oplevering en de eventuele onderhoudstermijn vindt de financiële afhandeling plaats.

Met nazorg wordt bedoeld dat de aannemer ook na oplevering contact houdt met de opdrachtgever en eventueel advies heeft bij het gebruikt van het gebouw. De aannemer moet zorgen voor een goede verstandhouding met de opdrachtgever. Dit is belangrijk voor eventuee vervolgopdrachten. Een goede mond tot mond recame geeft een goed imago aan het bedrijf.

De beheerfase

Na de oplevering kan het gebouw in gebruik genomen worden, men spreekt hierbij ook wel van de gebruiksfase. Het gebouw heeft echter wel het nodige onderhoud nodig. Daarom moet het gebouw ook beheerd worden. Voor het goed beheren zal men een onderhoudsplan moeten maken. Daarin staat aangegeven wanneer onderhoud en vervanging van bouwdelen zal moeten plaatsvinden. Bij een goed onderhoudsplan hoort ook een meerjarenplanning en een meerjaren begroting, zodat men ook geld reserveert om het gebouw in goede conditie te houden.

Copyright: Bouwkundige keuring Amsterdam